Kunstzwerm

Een kunstzwerm is een kunstmatig splitsing van een bijenvolk in een gedeelte met de oude koningin (de kunstzwerm) en een gedeelte zonder koningin. Door het maken van een kunstzwerm kan een imker het zwermen voorkomen. Ook kan een kunstzwerm gemaakt worden om reservevolkjes te krijgen. Er zijn verschillende soorten kunstzwermen:

De veger

Deze ontleent zijn naam aan de manier waarop de imker hem vroeger maakte: door het afvegen van de bijen. Tegenwoordig slaat of stoot een imker de raten af. Voor het maken van de veger wordt een zesraams kast of een tienramer naast het hoofdvolk gezet. Het vlieggat van die kast wordt gesloten om te voorkomen dat de koningin er uit loopt. Tegen de kastwand wordt een uitgebouwd raam aangehangen. In het hoofdvolk wordt de koningin opgezocht. Als ze op een raam zit met (liefst uitlopend) broed, stuifmeel en veel verzegeld voer, dan wordt dit raam in zijn geheel overgehangen. Zit de moer op een raam met alleen open broed of open voer, dan wordt zij met de bijen afgeslagen of voorzichtig overgezet. Daarna worden uit het broednest minstens acht ramen afgeslagen. Het hoofdvolk moet sterk genoeg zijn voor zo'n aderlating. Na het afslaan wordt het raam met de moer en uitgebouwde raam naar het midden geschoven. De overgebleven wordt opgevuld met tweemaal twee raampjes met kunstraat. Bij het sluiten van de kast met de veger wordt ook een voerbak geplaatst. De ruimte in de kast waaruit de koningin, met de raat waarop zij zat, is weggenomen, wordt opgevuld met een uitgebouwde raat.

Bij de Aalster methode blijft de veger naast het hoofdvolk staan. Wanneer de vliegopening wordt geopend, vliegen de ingevlogen bijen af op het hoofdvolk. De veger raakt dus alle vliegbijen en ingevlogen huisbijen kwijt. Alleen de jonge huisbijen blijven over. Als aan de veger open voer wordt meegegeven, is er kans op roverij. Omdat de bijen zich tijdens het maken van de veger volgezogen hebben met honing, heeft de veger voedsel voor drie dagen. Op de avond van de derde dag wordt begonnen met voeren. De veger heeft dan weer wachtbijen. De imker moet blijven voeren tot de kunstraat is uitgebouwd. Dat is in ongeveer tien dagen gebeurd. Als de veger buiten vliegbereik van het hoofdvolk wordt geplaatst, blijft hij op sterkte. Zo'n veger kan na zes weken zwermplannen krijgen. Twaalf tot dertien dagen na het maken van de veger worden in het hoofdvolk, na het uitlopen van een jonge koningin, alle redcellen weggebroken.

De vlieger

In tegenstelling tot de veger, bestaat de vlieger uit de moer met de oude (ingevlogen) bijen. Een imker maakt een vlieger met het doel een honingoogst binnen te halen. Bij het maken wordt de kast waar de vlieger van gemaakt wordt, opzij gezet. Op de lege plaats komt een kast van dezelfde vorm en kleur. In die kast komen lege uitgebouwde raten. In het opzij gezette volk wordt de koningin opgezocht. Het broedraam waarop zij zit, wordt met de daarop zittende bijen midden in de broedkamer gehangen van de nieuwe kast. Nadat de broedkamer is aangevuld met lege uitgebouwde ramen, wordt daarop een moerrooster gelegd. Op dit moerrooster komt de honingkamer, waarna de kast wordt gesloten (de vliegopening blijft geopend). De ruimte in de kast waaruit de koningin, met de raat waarop zij zat, is weggenomen, wordt nu opgevuld met een uitgebouwde raat. Deze kast krijgt een nieuwe plaats op de stand. Alle vliegbijenvliegen af op de vlieger. Deze heeft nu alle vliegbijen en weinig broed te verzorgen. Dit volk kan de honingoogst binnenhalen. Het maken van een vlieger heeft dus alleen zin, als er een goede dracht is. Het afgevlogen volk moet over voldoende voedsel beschikken. Dit volk zet redcellen aan. Na twaalf tot dertien dagen moet na het uitlopen van de eerste jonge koningin, alle doppen weggebroken woden. Dikwijls hebben de bijen de doppen zelf al weggebeten. Evenals de veger krijgt kan de vlieger na zes weken weer zwermplannen krijgen.

De aflegger

Een aflegger is eigenlijk geen echte kunstzwerm, want de koningin blijft in het hoofdvolk. Het doel van het maken van een aflegger is de hoofdvolken te verzwakken door het wegnemen van broed. Een aflegger of broedaflegger wordt gemaakt door een aantal raten met uitlopend broed en de daarop zittende bijen uit een volk weg te nemen. Aan dit moerloze volkje wordt een jonge koningin gegeven.