Bijendans

Een bijendans is een communicatiedans die honingbijen op de raat uitvoeren. Deze dans gebruiken de bijen om hun nestgenoten te informeren in welke richting de voedselbron zich bevindt en wat de afstand is tot deze voedselbron. Door het uitwisselen van voedsel kunnen de bijen tevens de geur en de smaak van het voedsel doorgeven.

De kwaliteit van de drachtbron (nectar en/of stuifmeel leverende bloemen) heeft invloed op het aantal malen dat er wordt gedanst. Wanneer er een drachtbron met veel nectar en een hoge suikerconcentratie beschikbaar is, zal de bij die het voedsel verzameld heeft vaker dansen. Hierdoor zullen veel bijen aangespoord worden om het voedsel te gaan halen. Het proces van voedsel halen wordt ook wel rekruteren genoemd.

De gretigheid waarmee het verzamelde voedsel wordt aangenomen, stimuleert de bij om te dansen. De bijendans vindt plaats op verschillende delen van de raat.

De Oostenrijkse dierdeskundige Karl von Frisch heeft ontdekt dat er een communicatiegedrag in deze dans te vinden is. Hij kwam achter de verschillende betekenissen van de diverse dansvormen. Voor het aangeven van de plaats van de voedselbron kunnen drie dansvormen worden onderscheiden. De keuze voor de dansvorm is afhankelijk van de afstand die er afgelegd moet worden naar de voedselbron.

Rondedans

De rondedans wordt ingezet om nabij (binnen een bereik van 50 meter) gelegen voedselbronnen aan andere bijen bekend te maken. De danseres trekt eerst de aandacht van andere bijen om vervolgens enkele malen een rondje met een diameter van ongeveer 2 cm te lopen. Dan stopt de danseres en loopt hetzelfde rondje een paar keer in omgekeerde richting. De danseres wordt in haar bewegingen gevolgd door volgbijen. Deze volgbijen krijgen van tijd tot tijd wat voedsel aangeboden.

Deze dans kan 10 minuten duren en geeft geen informatie over de richting van de voedselbron. De volgbijen gaan op eigen gelegenheid op zoek naar het voedsel.

Achtdans of Kwispeldans

Ook bij deze dans wordt als eerste de aandacht van andere bijen getrokken en de danseres laat wat van het voedsel proeven. Dan begint de dans die een vorm heeft van een liggende acht. De danseres loopt kwispelend met haar achterlijf omhoog en maakt een halve cirkel naar links, dan loopt ze wederom kwispelend omhoog en maakt ze een rondje naar rechts. Zo wordt de liggende 8 gevormd en op de samenvallende delen van de rondjes wordt er gekwispeld. Deze route wordt meerdere malen herhaald.

[caption id="attachment_202781" align="alignnone" width="500"] Achtdans of kwispeldans[/caption]

De informatie over de afstand naar de voedselbron wordt duidelijk gemaakt door de snelheid waarmee de bij danst en in de lengte van het rechte gedeelte waarin wordt gekwispeld. Hoe korter de afstand naar de voedselbron is, hoe sneller de bij danst en omgekeerd.

Met deze dans krijgen de bijen ook informatie over de richting naar de bron. De richting van het kwispelende gedeelte van de dans is hierbij van belang. De zon en de zwaartekracht spelen hier een belangrijke rol in.

De hoek die de danseres maakt met de verticale as, het kwispel gedeelte, is gelijk aan de hoek van de weg naar de bron, ten opzichte van de zon. Wanneer het voedsel in de richting van de zon gevonden werd, danst de bij op de raat omhoog, dus tegenovergesteld aan de richting waarin de zwaartekracht werkt. Omgekeerd heeft het kwispelend naar beneden lopen op de raat de betekenis dat het voedsel gezocht moet worden in tegenover gestelde richting van de plaats waar de zon staat.

Op deze manier kan de bij met deze dans alle richtingen ten opzichte van de zon aangeven met een hoek ten opzichte van de richting waarin de zwaartekracht werkt.

Deze dansvorm wordt gebruikt om voedsel aan te geven die op grotere afstand (meer dan 150 meter) van de kast ligt.

De Sikkeldans

Wanneer de afstand tussen het volk en de voertafel steeds groter wordt, zullen er geleidelijke overgangen plaats vinden tussen de rondedans en de kwispeldans. Deze overgangsvormen staan bekend als de sikkeldans.

Met de bijendans geven de bijen niet alleen de richting en de afstand van een voedselbron aan, speurbijen van een zwermtros geven op deze wijze ook informatie over de plaats en de kwaliteit van een nestgelegenheid.

Dansende bijen die op eenzelfde voedselbron vliegen vertonen geringe onderlinge verschillen en slechts kleine onnauwkeurigheden in de aangegeven richting. De volgbijen moeten een gemiddelde uit deze aanwijzingen kunnen opmaken. Pas na zes of meer dansen te hebben gevolgd kunnen ze met succes de voedselbron opsporen.