Bijensterfte is vaak in het nieuws. Over de hele wereld gaat het slecht met bijen en andere insecten. Het aantal wilde bijen neemt in rap tempo af. Sommige soorten zijn al uitgestorven, anderen worden met uitsterven bedreigt.
Ook honingbijen hebben te maken met bijensterfte. Het is normaal dat een percentage van de honingbijvolken sterft. Zwakke bijenvolken sterven meestal in de winter. Bij normale bijensterfte zal zo’n 10% van het aantal bijenvolken doodgaan.
Maar in sommige jaren gaan er veel meer dan 10% van de bijenvolken verloren. Dit is niet normaal en kan door verschillende factoren veroorzaakt worden.
Oorzaken van bijensterfte
De bijensterfte onder honingbijen wordt al langer tijd onderzocht. Bijenkolonies sterven bij bosjes. Maar hoe dat komt, bleef lang twijfelachtig. Er is lang onderzoek gedaan naar bijensterfte. Er waren drie belangrijke factoren waarop het onderzoek werd gespitst.
• gebruik van landbouwbestrijdingsmiddelen
• varroamijt
• afname van voedsel voor bijen
Ik denk dat er niet één oorzaak aan te wijzen is die de bijensterfte veroorzaakt, maar een combinatie van factoren die de bijen fataal worden.
Bijen kunnen slachtoffer worden van verkeerd of illegaal gebruik van landbouwbestrijdingsmiddelen (spuitschade). Gelukkig zijn dit uitzonderingen.
Belangrijkste oorzaken zijn varromijten en gebrek aan voedsel. De varroamijt en voedselgebrek zorgen ervoor dat de bijenvolken verzwakken en virussen meer schade kunnen aanrichten.
In beide gevallen kan de imker daar iets aan doen!
Gevolgen van bijensterfte
Bijen zorgen niet alleen maar voor honing. Ze zijn belangrijke bestuivers, die zorgen voor het bestuiven van wilde bloemen, fruit en andere landbouwgewassen. Zonder de bestuiving van bijen zal de opbrengst van de landbouw veel minder zijn. In combinatie met de groeiende wereldbevolking kan dit tot serieuze problemen leiden.
Met de hand bestuiven zoals vroeger in de tomatemteelt werd gedaan is nu ondenkbaar. Het kost vele mensenhanden om het werk van bijen over te nemen. Je kunt je voorstellen dat deze manier van telen voor onbetaalbaar fruit en groenten zorgt.
Kun je bijensterfte voorkomen?
Zoals gezegd is een bijensterfte van zo’n 10% normaal. Gaan er meer bijenvolken op je bijenstand dood dan is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Er zijn meerdere oorzaken die massale bijensterfte tot gevolg kunnen hebben. Ook een combinatie van factoren kan de overlevingskans van een bijenvolk nog verder verkleinen.
Verschillende oorzaken van bijensterfte op een rij
De massale bijensterfte is niet aan één enkele oorzaak toe te schrijven. Het is een combinatie van factoren. Hieronder een aantal verschillende oorzaken van bijensterfte op een rij.
Het verkeerd of illegaal gebruik van bestrijdingsmiddelen
Bestrijdingsmiddelen worden in de landbouw gebruikt om onkruiden te bestrijden of gewassen te beschermen tegen insectenvraat. Voordat een gewasbeschermingsmiddel wordt toegelaten beoordeeld het Ctgb het risico voor mens en milieu. Risico voor bijen wordt daarbij ook meegewogen. Asl er risico’s zijn wordt aan de toepassing van een middel strenge resticties verbonden. Bij gebruik volgens de wettelijke gebruiksvoorschriften is er geen risico voor bestuivers, zoals bijen.
Als middelen verkeerd worden ingezet, bijvoorbeeld spuiten tijdens de bloei terwijl het volgens het etiket niet mag, kan massale bijensterfte optreden. Bijen die vergiftigd zijn vind je voor de kast masaal dood of stervend. Vaak met een uitgestoken tong. Heb je een vermoeden van spuitschade? Meld dit dan direct bij de Nvwa!
Te weinig voedsel voor de bijen
Bijen hebben van het vroege voorjaar tot het late najaar verschillende bloemen nodig om nectar en stuifmeel te verzamelen. Door intensieve landbouw en betegelde achtertuinen verdwijnen de bloemen steeds meer.
Het is daarom heel belangrijk om bloemen weer terug te brengen in onze tuinen en op andere plaatsen, zoals bermen, parken en bloembakken. Zorg dat ons straatbeeld weer kleurrijk en bijvriendelijk wordt met onweerstaanbare bloemen voor bijen!
Helaas komt het nog steeds voor dat bijenvolken sterven door voedselgebrek omdat het bijenvolk te weining voedselvoorraad heeft. Dit is onnodig en getuigd niet van goede zorg voor je bijen.
De varroamijt
Varroamijten verzwakken een bijenvolk door bijenbloed te zuigen. Bijen raken daardoor erg verzwakt. Verzwakte bijen kunnen hun taken in het bijenvolk niet goed vervullen. De varroamijt brengt ook virusinfecties over. Bijen raken verlamd of krijgen misvormde vleugeltjes. Het bijenvok zal in een neerwaarste spiraal komen en uiteindelijk sterven.
Gelukkig zijn er voldoende toegelaten middelen om varroamijten veilig en effectief te bestrijden. Als een bijenvolk dood gaat door varroamijten ligt de fout bij de imker.
Bijensterfte terugdringen
Alle bovenstaande oorzaken dragen bij aan de massale bijensterfte. Normaal is een bijenvolk goed bestand tegen de aanvallen van bacteriën en parasieten. De propolis die ze maken beschermt ze tegen aanvallen van buitenaf. Maar dan moet het bijenvolk wel gezond zijn.
Een bijenvolk dat verzwakt is door varroamijten en gebrek aan voedsel zal niet in staat zijn zich te verweren tegen aanvallen van indringers. Zo kan het gebeuren dat er te weinig bijen overblijven om het volk in stand te houden. Ben je imker, neem dan de zorg voor je bijen serieus en voorkom dat je volken ten ondergaan aan varroabesmetting of langzame hongersdood sterven!
We kunnen allemaal helpen om de bijen weer sterk en gezond te maken. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen en zorg voor voldoende bloemen in je tuin. Help je gemeente bijvriendelijker te worden en maak van je eigen tuin een bijenparadijs met bloemen die onweerstaanbaar zijn voor bijen.
Hang een bijenhotel op, zodat de wilde bijen een goede plek hebben om te nestelen. Deze kun je kant en klaar kopen of je maakt zelf een bijenhotel.
Heb je deze artikelen al gelezen?
Meer weten over bijensterfte en hoe je dit kunt voorkomen? Lees deze artikelen en ontdek hoe je bijen kunt helpen sterker en gezonder te worden.
• Varroamijt besmetting herkennen en tips voor een effectieve bestrijding
• Een bijvriendelijke tuin, hoe maak je van je tuin een echt bijenparadijs
Thea
op 04 Apr 2023