Wintersterfte door verhongering voorkomen. Hebben je bijenvolken nog genoeg voer of moet je bijvoeren?
18 februari 2017 

Wintersterfte door verhongering voorkomen. Hebben je bijenvolken nog genoeg voer of moet je bijvoeren?

Hebben mijn bijenvolken nog genoeg voer? Ik probeer het te achterhalen door de bijenkasten even op te lichten om het gewicht te voelen, maar ik kan het gewicht eigenlijk niet beoordelen en het zegt me eigenlijk niets.”

Deze vraag krijg ik veel van beginnende imkers. Ervaren imkers doen veel op gevoel, maar een beginnende imker kan daar nog niet zoveel mee. Daarom geef ik je handvatten om te bepalen of je bijenvolken nog genoeg voer hebben. Zo kan je winterstefte door verhongering voorkomen

Hoeveel voer heeft een bijenvolk nodig?

Een bijenvolk in een spaarkast op twee broedkamers heeft tenminste 16 kg opgeslagen voer nodig om veilig de winter door te komen. Dat zijn ruim zeven broedkamerramen die aan beide zijden volledig gevuld zijn met honing.

Berekening: 3 dm² (30 x 10 cm) raat aan beide zijden verzegeld bevat 1 kg  honing. Een broedkamerraam van een spaarkast heeft een raatoppervlak van ruim 6,7 dm² (340 x 198 mm). Een vol broedkamerraam, aan beide zijden verzegeld, kan 2,2 kg voer bevatten. 16 kg/2,2 kg = 7,2 ramen gevuld met voer.

Een bijenvolk op broedkamers heeft tenminste 10 kg opgeslagen wintervoorraad nodig. Dat zijn 5 broedkamerramen aan beide zijden gevuld met honing.

Voedselverbruik in de winter

Het meeste voer verbruikt een bijenvolk als de temperatuur oploopt aan het eind van de winter en het begin van de lente. Het bijenvolk groeit en het voedselverbruik stijgt. Wanneer de weersomstandigheden het toelaten, kan een bijenvolk in maart en april een deel van zijn voedselbehoefte aanvullen uit de eerste bloemen. Maar als het slecht weer is kan je daar niet op vertrouwen. Het is beter als je bijenvolken in het voorjaar nog voldoende voedselvoorraden hebben. Een bijenvolk moet in februari nog zwaar aanvoelen. Maar hoe weet je of het volk ook zwaar genoeg is? Met andere woorden: hebben je bijenvolken nog genoeg voer?

Voor het voedselverbruik van een bijenvolk in de winter kan je de volgende vuistregel hanteren:

  • In september en oktober (na het inwinteren) verbruikt een bijenvolk 3 tot 6 kg voer.
  • In november, december en januari verbruikt een volk ongeveer 1 kg voer per maand.
  • In februari, wanneer de broedaanzet van start is gegaan, is het voedselverbruik 2 kg.
  • In maart en april verbruikt een bijenvolk 3 tot 5 kg per maand.

Als je je bijenvolken met genoeg voer hebt ingewinterd, hoef je meestal geen zorgen te maken. Maar als een volk ongemerkt berooft is van haar voorraden kan het kritiek worden. Ook verbruikt een bijenvolk meer voedsel bij hoge wintertemperaturen. Daarom moet je de bijenkasten aan het eind van de winter wegen om inzicht te krijgen in de voorraden en bijvoeren met suikerdeeg (voerdeeg) als het nodig is.

bijvoeren-met-voerdeeg

Bijvoeren met suikerdeeg (voerdeeg)

hebben je bijenvolken nog genoeg voer?

Een ervaren imker schat het gewicht op gevoel door een kast op te lichten. Heb je nog geen ervaring, of wil je meer zekerheid, dan moet je wegen. Eerst moet je weten wat een bijenkast met uitgebouwde ramen en bijen weegt.

Rekenvoorbeeld:

  • Een spaarkast (red cedar) met een broedkamer en raampjes weegt 12,5 kg.
  • Een wintertros van 15.000 bijen weegt 1,5 kg.

Bij elkaar opgeteld weegt een complete bijenkast zonder voedselvoorraad, maar met bijen 14 kg.

Hoe weeg je de voedselvoorraad in een bijenkast?

Om de voedselvoorraad in een bijenkast te wegen gebruik je een weeghaak. Til met de weeghaak de kast aan de achterzijde op en lees het gewicht af. Doe het zelfde met de voorkant. Tel beide gewichten bij elkaar op. Nu heb je het totaal gewicht van de bijenkast. Breng het gewicht van een complete bijenkast (in het rekenvoorbeeld: 14 kg) in mindering op het resultaat. De uitkomst is de voorraad die nog in het bijenvolk aanwezig is.

weeghaak-bijenkast-wegen

Met een weeghaak weeg je een bijenkast

Misschien vind je dit omslachtig, maar je krijgt zo wel een goed beeld van de voedseltoestand van je volken. Je kan ook de kasten oplichten en een inschatting maken en pas daarna het gewicht wegen met een weeghaak. Zo leer je het gewicht te schatten. Op den duur kan je als een ervaren imker de voedselvoorraad in een bijenkast op gevoel inschatten.

Hoe bepaal jij of je bijenvolken genoeg voer hebben? Laat een reactie achter, vind ik leuk.

Ook interessant:
Bijvoeren: 5 tips om te voorkomen dat je bijenvolken verhongeren.

PS. Moet je bijvoeren? Suikerdeeg kopen doe je bij imkerwinkel.nl >>

Over de schrijver
Hoi, Ik ben Jeroen Vorstman. Ik werkte onder andere als bijenonderzoeker voor Wageningen University & Research, Agriterra en 8 jaar voor de Nederlandse Bijenhouders Vereniging. 25 jaar geleden begon ik met bijenhouden, maar al gauw groeide mijn hobby uit tot een professionele imkerij met meer dan 100 bijenvolken. In 2015 schreef ik het boek Bijenhouden voor iedereen. In 2022 verscheen alweer de vijfde druk en daar ben ik super trots op. In 2016 startte ik de online Bijenclub en in 2017 de eerste online imkercursus. Als Bijencoach help ik je graag op weg met het starten als imker. Naast imker ben in ecoloog met een bijzondere interesse in sociale insecten. Verder ben ik trotse vader van drie zoons: Guus, Maarten en Joost. En man van mijn prachtige vrouw Dorien.
Gert Valk
Door

Gert Valk

op 23 Feb 2017

Hoi Jeroen, Ik ben vorige jaar begonnen met twee volken. F1 buckfast. 1 volk doet het heel erg goed. Bij mooi weer paar honderd bijen ervoor met stuifmeel enz. Andere volk zeer matig. 4-5 straten. 2 weken geleden even een beetje gevlogen. Daarna niet meer. Door de folie zie ik genoeg verzegelde ramen voer. Alleen blijven ze zi achter in vergelijking tot het andere volk. Ik heb een pak nectopoll gehaald. Is het verstandig om een beetje te stimuleren? Ik weet niet waar ik goed aan doe. Alvast hartelijk dank!

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 24 Feb 2017

Hoi Gert, je bijen hebben in ieder geval voldoende suikervoorraad. Nektapoll bestaat voornamelijk uit suiker en slechts 2% ruwe eiwit. Een bijenvolk stimuleer je daar niet mee. De beste stimulans is mooi weer en veel stuifmeel, maar dat heb je niet in de hand. Lees ook even mijn laatste blog: https://bijenclub.com/bijenhouden/voorjaarscontrole/

jo .van Dael
Door

jo .van Dael

op 03 Feb 2018

ik geef ons bijen als bijvoeding honing van eigenoogst, is dit goed?

Jeroen Vorstman
Door

Jeroen Vorstman

op 03 Feb 2018

Hoi Johannes, bedankt voor je reactie. Eigen honing voeren is een goed idee. Voer echter NOOIT je bijenvolken met buitenlandse honing. Daarmee loop je groot risico omdat er sporen van Amerikaans vuilbroed in zitten. Heb je geen eigen honing, geef dan voerdeeg (suikerdeeg).

frank van der linden
Door

frank van der linden

op 11 Feb 2018

Dank voor je voorbeeld. Leuk. Mijn kast met 1BK en een lege HK weegt in totaal 20 kg. Dat betekent dat ik nog 6 kilo voedselvoorraad heb. Dat zou genoeg moeten zijn tot april toch? Of is het zinvol om toch een pak suikerdeeg neer te leggen?

Jeroen Vorstman
Door

Jeroen Vorstman

op 11 Feb 2018

Hoi Frank, bedankt voor je reactie. 6 kg zou net genoeg moeten zijn, maar als het begin april nog te koud is om uit te vliegen en van de voorjaarsbloeiers te profiteren kan het te krap zijn. Zorg dat je een pakje voerdeeg in huis hebt zodat je ze kan voeren als het nodig is.

Theo
Door

Theo

op 02 Mar 2019

Hoi Jeroen. Ik las elders dat ramen met broed ook veel zouden wegen. En kan t dan gebeuren dat je denkt dat je kast zwaar zat is, maar dan niet veroorzaakt door t voer, maar door het zeer vele broed? En ze toch dringend behoefte hebben aan een pak suikerdeeg?

Jos
Door

Jos

op 13 Mar 2019

Mijn bijenkasten wegen nog ongeveer 20 a 21 kg deutz normaal 1 broedkamer. Maar omdat ik had gelezen als er geen voer bij het broed aanwezig is dat ze kunnen verhongeren, daarom heb ik nu 250 gram deeg bij de bijen gelegd. Maar ik weet niet of dit goed is. Groet van jos.

robvdz
Door

robvdz

op 03 Jun 2019

Hallo, Kan het zijn dat door de inzet van mierezuur tegen varoa ook de wasmot het loodje legt? Ik heb laatst een voorraad uitgebouwde broedramen welke ik in een afgesloten plastic bak bewaard had moeten vernietigen nadat ik eerst de hele bups een azijnzuurtractatie had gegeven. De wasmot is echt een heel vervelend vlindertje samen met z'n grotere broer.

GeeBee
Door

GeeBee

op 26 Jul 2019

Hoi Jeroen, Hoe zit het met de voorraad wintervoer in een Dadant US kast met volle bezetting? (12 ramen) Kun je een advies geven over het aantal kilo's wintervoer?

RichardMycle
Rijk
Door

Rijk

op 30 Jun 2021

link werkt niet

Carolyn Izaks
Door

Carolyn Izaks

op 13 Jan 2024

Ik ben beginnende imker met een top kast. Hoe kan ik weten of mij volk genoeg voer hebben?

Reactie plaatsen