Bij bijen denk je vaak aan de zomer, wanneer je tuin vol bloeiende bloemen staat. Maar bijen vliegen tot in de late herfst door. Pas bij de eerst nachtvorst sterven wilde bijen of zoeken een plek om te overwinteren, zoals de hommelkoningin dat doet.
Vooral voor de overwinterende bijen en hommels is het van groot belang dat ze ook in de herfst nog voldoende voedsel kunnen vinden. Ze zullen zich goed vol moeten eten om de winter te overleven. Er zijn een aantal bloemen waarmee je bijen en hommels in de herfst een groot plezier doet.
Drachtplanten in de herfst
Drachtplanten zijn planten waar bijen en hommels stuifmeel en nectar uit kunnen halen. In de herfst en het vroege voorjaar zijn er minder van dit soort planten beschikbaar. Goede reden dus om de bijen een handje te helpen en goede drachtplanten beschikbaar te stellen in je tuin.
Want bijen die in winterslaap gaan hebben voldoende voedsel nog om de winter te kunnen overleven. Sommige bijensoorten overwinteren als rustlarve. Ook hier is voldoende voedsel nodig in de broedcel. Als de larve dit voedsel op heeft, gaat hij in overwintering.
Na de winter hebben de bijen honger en de meeste larven verpoppen na hun winterslaap. Zodra het weer het toelaat gaan ze op zoek naar eten. In het vroege voorjaar zijn er nog niet veel drachtplanten die hun bloemen laten zien. Ook hier kun jij een handje helpen.
Bloemen voor bijen in de herfst
Bloemen zijn niet alleen voor de zomer. Ook in de herfst kun je jouw tuin of balkon omtoveren tot een bloemenveld voor bijen. Sommige zitten zelfs tot ver in november nog vol dracht. Enkele bloemen waar je bijen in de herfst heel blij mee maakt zijn:
• Bloembollen zoals, herfsttijloos, saffraankrokus, herfstkrokus, tuincyclaam, herfstnarcis
• Diverse astersoorten
• Herfstanemoon
• Echinacea
• Witte dovenetel
• Duizendblad
• Rudbackia
• Tuinasperge
• Venkel
• Solidago (guldenroede)
• Struikheide
• Zonnebloemen
Zorg voor afwisseling in bloemen
Niet alle bijen eten hetzelfde. Sommige bijen zijn zelfs ronduit kieskeurig als het gaat om hun menu. Zorg daarom voor veel afwisseling van bloemen in je tuin. Er zijn bijen die zo gebouwd zijn dat ze vooral in specifieke bloemen goed hun voedsel kunnen vinden.
Een hommel kan met zijn dikke lijf niet elke bloem in. Daarom zal deze bijensoort op hele andere bloemen afkomen dan zijn kleinere soortgenoot. Bloemen waar je onder andere de hommel heel blij mee maakt zijn:
• Knoopkruid
• Slangenkruid
• Vogeloogje
• Akkerklokje
• Reseda
• Bonte wikke
• Incarnaatklaver
• Ganzenbloem
• Kamperfoelie
• Rode klaver
• Gewone smeerwortel
Gezonde bloemen voor bijen
Bijen hebben veel te lijden onder de gifstoffen die gebruikt worden in de landbouw. Maar ook bloemen en planten die we bij hoveniers en tuincentra tegenkomen worden hier vaak mee behandeld. Vooral neonicotinoïden giffen zijn erg gevaarlijk voor bijen.
Koop daarom zoveel mogelijk biologische, ecologische of minimaal bespoten planten. Diverse tuincentra en webshops verkopen tegenwoordig biologische bloembollen. Daarmee geef je jouw tuin een echte bijvriendelijke boost.
Tips om bijen te helpen in de herfst
Bijen helpen kan op allerlei manieren. Wilde bijen hebben niet veel nodig en zijn snel tevreden. Help ze met voldoende en gevarieerd voedsel, een nestelplaats en een bijvriendelijke tuin.
Met de volgende 5 tips kun je op een eenvoudige manier bijen helpen in de herfst.
1. Meer bloemen in de tuin. Hierboven hebben we al een lijst gegeven van bloemen die bijen in de herfst van voldoende voedsel kunnen voorzien. Zet daarom zoveel mogelijk van deze bloemen in je tuin of in bakken op je balkon. Je helpt er de bijen echt mee. Als er voldoende bloemen zijn kunnen ze tot in het late najaar voldoende voedsel vinden om de winter te overleven.
2. Zorg alvast voor bloemen in het voorjaar. De herfst is het seizoen om bijvriendelijke bloembollen te planten. Bijen komen uit hun winterschuilplaats zodra de temperatuur begint te stijgen. Dat is ook het moment dat de eerste voorjaarsbloeiers hun kopjes boven de grond steken. Zorg ervoor dat de eerste bijen meteen voedsel kunnen vinden door deze voorjaarsbloeiers nu te planten. Denk hierbij aan krokussen, sneeuwklokjes, anemonen, blauwe en witte druifjes en de sierui. Let er wel op dat de bollen zoveel mogelijk biologisch zijn en geen gevaarlijke giffen bevatten.
3. Ga slim om met herfstblad. Je kunt je hele tuin strak aanharken in de herfst. Maar daarmee help je de bijen niet. Bijna 70% van de bijen nestelt zich in de grond. Door niet al het blad weg te halen, maar in een luchtige laag over de aarde tussen je planten te strooien help je de bijen een fijne, beschutte plaats te vinden om te overwinteren. En het is ook nog eens goed voor je tuin. De bladeren zullen composteren en een voedzame laag achterlaten.
4. Haal een tegel uit je tuin. Steeds meer tuinen liggen er strak betegelt bij. Natuurlijk is dit handig, maar voor bijen en andere insecten is het een ware woestijn waar geen eten te vinden is. Kijk eens kritisch naar je tuin. Er kan vast wel ergens een tegel uit. Plant hier een mooie drachtplant of bloembollen. Daar worden niet alleen de bijen blij van, ook jij zult genieten van het fleurige uitzicht.
5. Tuinieren met de Franse slag. Uitgebloeide planten, omgevallen grassen en stengels. Knip ze niet weg, maar laat ze lekker staan in de winter. Veel bijensoorten overwinteren in holle stengels van bloemen, grassen en planten. Door deze pas in het voorjaar te snoeien biedt je de bijen een goede plek om de winter te overleven. En je beschermt ook de planten tegen strenge vorst.
Wil je het hele jaar door de bijen helpen? Zorg dan voor een bijvriendelijke tuin. Met deze tips maak je een echt bijenparadijs van je tuin.
Carla de Kock
op 14 Jun 2020