Een bijvriendelijke tuin, hoe maak je van je tuin een echt bijenparadijs?

Dorien Vorstman
08 april 2016

Wil je een bijvriendelijke tuin aanleggen? Heel goed! Bijen hebben het steeds moeilijker in ons land. En wij hebben ze hard nodig voor de bestuiving van ons fruit, en vele andere planten. Zonder de bijen komt het ecosysteem op losse schroeven te staan.

De massale bijensterfte komt steeds vaker in het nieuws. Grote boosdoener is gebrek aan voedsel voor bijen. Veel mensen leggen strakke, ‘onderhoudsarme’ tuinen aan. Bloeiende planten zien we steeds minder.

De honingbij, die van nature in Nederland thuis hoort, is in het wild al zo goed als uitgestorven. Maar ook wilde bijen hebben het moeilijk. Hoog tijd dus dat we van zoveel mogelijk tuinen ware bijenparadijsjes maken.

En daar heb je echt geen grote tuin voor nodig. Ook in een kleine stadstuin of op je balkon kan je het bijen naar de zin maken. Doe je mee?!

Wat hebben bijen nodig?

Bijen hebben nectar en stuifmeel nodig. Uit stuifmeel halen ze eiwitten, koolhydraten, vetten, mineralen en vitamines. Hun energie halen ze uit nectar, dit hebben ze nodig om te kunnen blijven bewegen en het broednest te verwarmen.
Veel wilde bijen zijn gespecialiseerd als het gaat om stuifmeel. Sommige bijen vliegen maar op één of enkele soorten bloemen uit een bloemenfamilie. Wat nectar betreft is dit minder het geval. Al zien we wel voorkeuren.

Dit heeft waarschijnlijk vooral te maken met de lengte van de tong. De tonglente verschilt per bijensoort. De nectar waar sommige bijen makkelijk bij kunnen komen, zit voor andere soorten te diep weggestopt.

Het stuifmeel dat ze verzamelen is bedoeld voor om de bijenlarven te voeden. Het is een echte bouwstof voor bijen. Voor een gezonde, voedzame maaltijd hebben bijen een gevarieerd aanbod aan stuifmeel nodig. Een bont bloeiend landschap is daarom goed voor de bijen.

In de winter zijn er geen bloemen en is het te koud om uit te vliegen. Wilde bijen sterven voor de winter, alleen hun nakomeligen overwinteren. Honingbijen overwinteren als kolonie en hebben een voedselvoorraad nodig. Dit leggen ze aan in de vorm van honing.

Waar houden bijen van in de tuin?

Vooral met veel verschillende bloeiende planten en bloemen maak je de bijen blij. Zorg ervoor dat er zo lang mogelijk bloeiende bloemen aanwezig zijn, van verschillende plantenfamilies. Het liefst van het vroege voorjaar tot de late herfst. Zo hebben de bijen voldoende te eten.
Heb je ook nog fruitbomen en een moestuin dan profiteer je zelf ook meteen van de bijen in je tuin.

Naast voedsel willen hebben wilde bijen een plekje nodig om te nestelen. Niet alle bijensoorten doen dit op dezelfde manier. Sommige soorten graven holletjes in de grond. Dit doen ze graag op kale of spaarzaam begroeide plekken waar de zon de bodem heeft opgewarmd. Of in voegen tussen tegels.

Anderen kruipen graag weg in dode stammen en takken. Laat daarom de stam van een dode boom gerust staan. Zo’n dode boomstam, op een zonnige plaats, is niet alleen decoratief maar ook een geweldige nestelplaats voor bijen.

Of maak een leuk bijenhotel, van takjes en boomstammetjes waar je gaatjes in boort. Niet alleen decoratief en super leuk om te maken, maar je helpt er ook de solitair levende bijen mee.

Waarom is een bijentuin zo belangrijk?

De bijenpopulatie is serieus in gevaar. Om te voorkomen dat ze uitstreven, met alle gevolgen van dien, is het belangrijk je tuin zo bijvriendelijk mogelijk te maken.
Het landschap wordt steeds bijonvriendelijker. Door verstedelijking en intensieve landbouw krijgen bijen steeds minder leefgebied.

Daarnaast zijn er ook steeds meer tuinen compleet verhard. Tegels in plaats van open grond geeft minder plaats voor bloemen en ook het nestelen wordt hierdoor flink beperkt. Bijen moeten steeds meer moeite doen om stuifmeel te vinden en raken verzwakt.
Verzwakking door onvoldoende voedsel krijgen parasieten zoals de varroamijt meer kans. Er worden complete bijenvolken sterven door deze parasiet.

Vroeger wat het boerenlandschap het perfecte leefgebied voor bijen. De natuurlijke graslanden en gevarieerde bloemenvelden boden genoeg voedsel. Helaas is veel van dit leefgebied verdwenen.

Vergroot het leefgebied van de bijen

Gelukkig zien we tegenwoordig bij steeds meer landbouwgronden een randje wilde bloemen. Deze strook wordt niet bemest, bespoten of geoogst. Daardoor kunnen klaprozen, korenbloemen, kamille en de wilde margriet vrijuit groeien en bloeien. Dit levert een positieve bijdrage aan de vergroting van de biodiversiteit op het platteland.

Ook gemeenten pakken het idee goed op. Er worden speciale groenstroken aangelegd met wilde bloemen en nestgelegenheid.

Als je een tuin of balkon hebt kan je ook bijdragen aan het leefgebied van de bij. Zorg er daarom voor dat jouw tuin een bijenparadijsje is. Zoemende bijtjes in de tuin maken het zomergevoel toch helemaal compleet?

De bij heeft jouw hulp hard nodig

Wereldwijd zijn er zo’n 20.000 bijensoorten beschreven. Daarvan leven er ongeveer 350 soorten in Nederland en België. Sommige leven in kolonies, zoals de bekende honingbij. Honingbijen en hommels leven in volken. Honingbijen worden in bijenkasten gehouden wonen in een bijenkast en worden verzorgd door een imker. Maar de meeste wilde bijen leven solitair. Ruim een kwart van deze diertjes wordt met uitsterven bedreigt.

Hommels zijn ook bijen, maar worden door hun herkenbaarheid vaak apart genoemd. In Nederland zijn ongeveer 29 hommelsoorten. Nog maar 9 komen algemeen voor. De andere soorten zijn zeer zeldzaam aan het worden. Ze worden ernstig bedreigd of zijn al uitgestorven.

Albert Einstein heeft zelfs ooit gezegd dat als de bijen uitsterven de mens binnen 4 jaar ook uit zal sterven. Bijen zijn verantwoordelijk voor het bestuiven van heel veel plantensoorten. Zonder bestuiving kunnen deze planten zich niet voortplanten en sterven uit.

Dit geldt voor diverse bomen, bloemen, struiken en voedselgewassen. Zonder de bijen zullen een groot deel van deze planten uitsterven. De biodiversiteit neemt flink af, het natuurlijk evenwicht wordt verstoord.
Ook ons voedsel zal duurder worden, want de opbrengsten van landbouwgronden worden drastisch minder zonder de hulp van de bijen.

Een bijvriendelijk balkon

Als je voor de bijen wilt zorgen heb je echt geen grote tuin nodig. Ook op je balkon of in een kleine stadstuin kan je al veel doen. Plant in het najaar bloembollen in potten, deze komen in het vroege voorjaar op. Niet alleen een vrolijke voorbode van de komende lente, maar ook belangrijke voeding voor de eerste bijen die uit hun winter schuilplaats komen.

In potten en bloembakken op het balkon kan je de favoriete bloemen van bijen laten bloeien. Heerlijk ruikende lavendel, ereprijs, tijm, salie en marjolein maken van je balkon een bijenparadijs. En het ruikt nog heerlijk ook!

Heb je een zonnig hoekje op het balkon? Hang er dan een bijenhotel op. Zo biedt je alles wat de bijen nodig hebben, voedsel en een plek om te nestelen.
Bijen op het balkon is geen probleem. Je hoeft niet bang te zijn dat ze je zullen steken. Het zijn zeer zachtaardige beestjes.

Zijn bijen in de tuin niet vervelend?

Vaak worden bijen en wespen verward. Ze hebben ook wel iets van elkaar weg, als je ze van een afstandje bekijkt. Maar bijen zijn niet zo opdringering als wespen en komen ook niet af op onze zoetigheid.

Bijen in de tuin zijn dus helemaal niet vervelend. Vooral als je ze met rust laat zal je geen last hebben van bijen. Ze zullen alleen steken als ze zich bedreigd voelen. En dat doen ze echt niet zomaar.

Bijen zijn vredelievende insecten, nodig ze dus gerust uit in je tuin.

Tuinadvies voor meer bijen in de tuin

Bijen komen af op bloemen. Wil je meer bijen in de tuin? Zorg dan voor een bonte verzameling bloemen. Verschillende bloemen, variërend in vorm en bloeitijd bieden aan zoveel mogelijk bijen voedsel.

Om de bijen in de tuin te houden biedt je ze ook onderdak aan. Wilde bijen nestelen graag in gangetjes. Een bijenhotel op een zonnige plaats vinden ze super.

Gebruik  geen bestrijdingsmiddelen en koop je planten of zaden bij een betrouwbare adres.

Bijen lokken met de juiste planten

Een moestuin is niet alleen leuk en lekker voor jezelf. Het is ook een feestmaal voor de bijen. Bessen, pompoenen en fruitbomen hebben bloemen die bijen  aangetrekken.

Niet alleen goed voor de bij, maar ook voor de plant en jou. Want bijen zorgen voor bestuiving en alleen na bestuiving vind vruchtvorming plaats. Een win-win situatie dus.

Enkele bijvriendelijke moestuinplanten zijn:

  • bessen
  • appel
  • kers
  • Pompoen

Bijen zijn ook gek op kruiden. Je hebt altijd wel ergens plek voor een kleine kruidentuin. Dit kan je zelfs kwijt in de kleinste stadstuin of op je balkon. Kruiden waar bijen van houden zijn onder andere: dille, lavendel, munt, rozemarijn, salie en tijm.

Top 10 bijen planten

Een feestmaal voor bijen in je tuin? Neem dan dit lijstje mee naar het tuincentrum of shop online bij Vivara.nl en verwen de bijen met de beste vaste planten.

10 favoriete planten voor jouw bijentuin:

1. rode zonnehoed
2. gulden roede (Solidago)
3. salie
4. 0oievaarsbek
5. lampenpoetser
6. marjolein
7. kogeldistel
8. hemelsleutel
9. klokjesbloem (Campanula)
10. Rode beemdkroon

Onweerstaanbare bijen bloemen

Bijvriendelijke bloemen zijn bloemen waar de bij goed in kan komen. Bloemen met één rij bloemblaadjes zijn aantrekkelijker voor bijen. Ze hoeven maar langs één rij bloemblaadjes te kruipen. En dit soort bloemen hebben meer pollen, waardoor ze meer eten bieden voor bijen.

Meer onweerstaanbare bloemen voor bijen:

Klik op je favoriete plant en je wordt direct doorgestuurd naar Vivara.nl. Vivara is de specialist in producten voor een bijvriendelijke tuin of balkon. Vivara heeft een ruim aanbod bijvriendelijke planten, maar ook bijenhotels.

Wat doen bloemen voor bijen?

Een gevarieerde zee van bloemen is een echt paradijs voor bijen. Bloemen die wisselend bloeien bieden de bijen het hele seizoen door voedsel. Echte bijenlokkers zoals lavendel, kattenkruid en hemelsleutel fleuren niet alleen je tuin op maar helpen bijen aan voedsel.

Hoe ziet een echte bijentuin eruit?

Een echte bijentuin heeft het hele seizoen bloeiende planten en bloemen. Planten die wisselend bloeien geven de bijen het hele jaar door een feestmaal. Kies je ze goed uit dan kan je van de vroege lente tot de late herfst bloeiende planten in je tuin hebben.

Een echte bijentuin is wat rommelig. Als je hele gazon strak gemaaid is zullen bijen zich niet zo snel thuis voelen. Hoeveel prachtige bloemen je ook voor ze plant.
Bijen voelen zich thuis in jouw tuin met:
– Stukje ongemaaid gras waarin witte klavers bloeien
– Hout met gaatjes voor metselbijen
– Zonnige bestrating om open voegen voor zandbijen
– Holle plantenstengels van braam of vlier voor maskerbijen

Hommels in de tuin houden

Hommels zijn ook bijen. Maar dan met zo’n prachtige, harige bontjas. Hommels zijn, net als andere bijen, super nuttig in de tuin. Met hun lange haren zijn ze kampioen in het overbrengen van stuifmeel. Professionele fruittelers zijn super blij met hommels. Wanneer er veel hommels tussen hun fruitbomen te vinden zijn is een goede bestuiving bijna zeker.

Hommels in de tuin zijn nuttig en goed voor je planten. Alleen de hommelkoningin zal overwinteren. Dit doet ze onder de grond. Zodra de temperatuur hoog genoeg is komt ze tevoorschijn en zal zich voeden met voorjaarsbloemen. Dan is het tijd om een nest te bouwen.

Dit kan ze doen onder de grond of bijvoorbeeld tussen hoog gras of in een holle boom. Maar je kunt ook zelf een speciaal nestkastje voor hommels neerzetten. Zodra de hommelkoningin een goed plekje gevonden heeft zal ze haar eieren gaan leggen. Die eerste eieren zijn haar werksters, later in de zomer komen er mannetjes en nieuwe koninginnen uit de eieren. En zo begint de cyclus weer opnieuw.

Bloemen speciaal voor hommels

Net als bijen zijn hommels op zoek naar voedsel. Nectar en stuifmeel zijn heel belangrijk voor ze. Hommel vriendelijke bloemen in je tuin, die wisselend bloeien, zorgen voor een constante aanvoer van voedsel voor deze grappige beestjes.

Planten die geurend en kleurrijk bloeien hebben de voorkeur. Neem bijvoorbeeld de Verbena (ijzerhard), salvia’s, vingerhoedskruid en lavendel. Maar ook diverse kruiden maken deze stuifmeelverzamelaars blij.

De prachtige vlinderstruik, ofwel de Buddleja davidii, heeft niet alleen een grote aantrekkingskracht op vlinders. Ook de hommels komen af op de heerlijk geurende bloementrossen. Net als smeerwortel en kamperfoelie die je tuin niet alleen mooier maar ook hommelvriendelijk maken.

Bijvriendelijk tuinieren, hoe doe je dat?

Als je bijvriendelijk wilt tuinieren zal je met een aantal dingen rekening moeten houden. Bijen hebben namelijk twee dingen nodig om te overleven; voeding en een nestgelegenheid. Niet alle bijen wonen in een bijenkorf. Er zijn veel solitair levende bijen die een beschutte plek nodig hebben om te nestelen.

Zorg voor nestplaatsen zoals een bijenhotel en holle plantenstengels.
Zorg voor veel bloeiende planten in de tuin. Honingbijen en hommels beginnen al te vliegen vanaf 8 graden. Dan zijn er vaak nog maar weinig bloeiende planten te vinden. Verdiep je dus goed in de favoriete bloemen van de bij en zorg voor een gevarieerd aanbod.

En, misschien overbodig om te zeggen, gebruik geen bestrijdingsmiddelen in je tuin!

Beplantingsplan voor de bijvriendelijke tuin

Een echt bijvriendelijke tuin heeft zo lang mogelijk bloeiende planten. Maar niet zomaar planten, bijen zijn op zoek naar zogenaamde drachtplanten. Dit zijn planten die nectar en/of stuifmeel leveren.

Bijen vliegen alleen naar planten waarvan ze de nectar en/of het stuifmeel kunnen bereiken. Ook is het belangrijk dat de plant veel bloemen heeft. Zou een plant maar enkele bloemen dragen dan is het voor de bijen niet rendabel om hierheen te vliegen.

Aangezien sommige bijen al vanaf 8 graden beginnen te vliegen is het belangrijk dat er ook in het vroege voorjaar al bloeiende planten te vinden zijn in je tuin.
Echte vroegbloeiers zijn:

  • Sneeuwklokje
  • Krokus
  • Blauwe druif
  • Winterheide

Een goed doorvoedde bij heeft een betere weerstand om de winter door te komen. Daarvoor zullen ze ook in het late najaar nog voldoende voedsel moeten hebben.
Planten die bijen in het late najaar nog van voedsel voorzien zijn:

Een combinatie van verschillende drachtplanten is optimaal voor de bijen. Maak een mooi beplantingsplan waarin je de bloeiperiodes op elkaar afstemt. Heb je genoeg ruimte, vergeet dan de bomen niet. Deze zijn er voor langere periode en daardoor heel belangrijk. Bomen als de wilg, linde en diverse fruitbomen zijn heel geschikt voor bijen.

Bijen houden in eigen tuin

Heb je een tuin en wil je graag imker worden? Op internet is veel informatie te vinden. Maar alles zelf uitvinden kost veel tijd, en pijnlijke leermomenten. Wil je als startende imker graag meteen goed beginnen? Doe dan mee aan onze online basiscursus bijenhouden.

Hier leer je alles wat je weten moet over bijenhouden. En omdat het een online cursus betreft kan je ermee aan de slag waar en wanneer het jou uitkomt.
Geen saaie lessen maar volop praktijkvoorbeelden en video’s. Ik leer je stap voor stap hoe je het beste voor je bijen zorgt.

Je kunt vandaag nog beginnen met de online basiscursus bijenhouden.