Varroabestrijding, alle toegelaten en veel gebruikte middelen op een rijtje

Varroabestrijding kan je doen op verschillende manieren en met verschillende middelen. Daarover krijg ik regelmatig vragen: wat mag ik wel gebruiken en wat niet? En wat werkt er nu wel en wat niet? Ik geef je antwoord op de vraag wat in Nederland is toegelaten en geef je advies welke middelen je het beste kan gebruiken.

De drie meest gebruikte werkzame stoffen voor varroabestrijding

De meeste gebruikte stoffen voor varroabestrijding zijn:

1. Mierenzuur
2. Oxaalzuur
3. Thymol

Maar zijn deze stoffen ook toegelaten? En zijn ze ook effectief?

Toegelaten middelen voor varroabestrijding

In Nederland zijn voor de varroabestrijding zes middelen toegelaten, namelijk:

• Oxuvar op basis van oxaalzuur
• Thymovar op basis van thymol
• Apiguard op basis van thymol
• Apistan op basis van  tau-fluvalinaat
• PolyVar op basis van flumethrine
• VarroMed op basis van oxaalzuur

Er zijn géén middelen op basis van mierenzuur in Nederland toegelaten voor de bestrijding van varroamijten.

VarroMed op basis van oxaalzuur

VarroMed is sinds 2017 toegelaten in de EU. De werkzame stof van VarroMed is oxaalzuur. De werkzaamheid van VarroMed is alleen onderzocht in bijenkasten met lage tot matige varroamijtbesmetting. VarroMed mag alleen worden gebruikt als onderdeel van een geïntegreerd varroabestrijdingsprogramma en heeft een behandelingsfrequentie van 5 tot 9(!) behandelingen per jaar. Wil je mijten effectief bestrijden met oxaalzuur? Gebruik dan Oxuvar.

PolyVar op basis van flumethrine

Polyvar is sinds 2016 toegelaten in Nederland. De werkzame stof van Polyvar is flumethrine. Deze stof zit in dezelfde groep als tau-fluvalinaat (werkzame stof van Apistan). Mijten ontwikkelen daar resistentie tegen. Ik raad daarom het gebruik van Polyvar af.

Apistan op basis van tau-fluvalinaat

Apistan is de eerste toegelaten varroabestrijdingsmiddel, maar ik raad het af te gebruiken! Waarom? De werkzamestof in Apistan is tau-fluvalinaat. Fluvalinaat is een stof waartegen varroamijten resistent zijn geworden. De effectiviteit van Apistan zal daarom onvoldoende zijn. Er worden wel mijten gedood, maar er blijven te veel mijten leven (de resistente!) die door gaan met hun vernietigende werk. Fluvalinaat uit Apistan heeft de eigenschap om als residu in bijenwas op te hopen. Ook daarom raad ik je aan Apistan niet te gebruiken!

Thymovar en Apiguard op basis van thymol

Thymovar en Apiguard zijn beide op basis van thymol en toegelaten voor de bestrijding van varroamijten op honingbijen. Thymol komt van nature voor in tijm en is een natuurlijk bestandeel van honing. Thymovar en Apiguard zijn ook toegelaten in de biologische imkerij. Gebruik je Thymovar of Apiguard volgens de voorschriften van de fabrikant dan is er geen gevaar voor residuvorming in de honing boven de maximaal toegelaten waarde. Thymovar en Apiguard hebben een effectiviteit van meer dan 90%. In Nederland wordt ook ApiLifeVar verkocht. Naast etherische oliën bevat ApiLifeVar ook thymol, maar ApiLifeVar is niet toegelaten in Nederland.

Oxuvar op basis van oxaalzuur

Oxuvar is een kant-en-klare oxaalzuuroplossing en is toegelaten in Nederland voor het bestrijden van varroamijten. Je past het toe in een broedvrije periode. Bijvoorbeeld bij (kunst-) zwermen in het voorjaar of in de broedloze periode in november-december. Gebruik je Oxuvar volgens de voorschriften van de fabrikant dan is er geen gevaar voor residuvorming in de honing boven de maximaal toegelaten waarde. Oxuvar heeft een effectiviteit van meer dan 95%!

Oxaalzuurkristallen

Het gebruik van oxaalzuurkristallen is niet toegelaten in Nederland en het wordt ook niet gedoogd! Bovendien is oxaalzuurkristallen afwegen niet zonder gevaar. Oxaalzuur is 10.000 keer sterker dan azijnzuur! Oxaalzuur irriteert de huid en brand bij oogcontact. Een oxaalzuuroplossing is veel veiliger om te gebruiken. Bovendien is het onmogelijk om op een keukenweegschaal nauwkeurig af te wegen. Ook om die reden laat je een potje oxaalzuur staan en gebruik je Oxuvar.

HiveClean

Hive Clean is géén varroabestrijdingsmiddel. HiveClean stimuleerd het poetsgedrag van bijen. Ook poedersuiker of andere “lichaamsvreemde” stoffen die je in een bijenkast brengt stimuleren poetsgedrag! HiveClean wordt wel verkocht als varroabestrijdingsmiddel. Op het etiket staan naast propolis en citroenzuur, ook mierenzuur en oxaalzuur. De fabrikant vermeld echter niet de concentratie van beide stoffen op het etiket, noch op zijn website. Oxaalzuur is pas effectief bij een oplossing van 3,5%. Een oxaalzuuroplossing van 3,5 % mag je slechts éénmalig toepassen anders worden niet alleen varroamijten, maar ook bijen vergiftigd. In de gebruiksaanwijzing lees ik dat je HiveClean regelmatige moet gebruiken. Daaruit maak ik op dat HiveClean een te lage dosis oxaalzuur bevat. Vallen er dan géén mijten na het gebruik van HiveClean? Ik denk van wel, maar niet genoeg om effectief te zijn. Klik hier voor het artikel van Henk Rostohar over de effectiviteit van HiveClean >>

Mierenzuur

Mierenzuur kan heel effectief zijn tegen varroamijten, maar er kleven ook enorme gezondheidsrisico’s aan het gebruik van mierenzuur! Mierenzuur is een organisch uur met bijtende eigenschappen, contact met huid, ogen of inademen is zeer schadelijk. Mierenzuur gebruik je met een verdamper (bijvoorbeeld een Liebigverdamper) maar de verdamping is niet altijd eenvoudig te regelen. Er verdampt of te weinig, waardoor het niet effectief is, of er verdampt te veel in korte tijd met enorme schade aan het bijenvolk tot gevolg. Mierenzuur is in Nederland niet toegelaten voor de bestrijding van varroamijten. Er heerst echter een hardnekkige opvatting dat mierenzuur wordt gedoogd, maar dat is niet waar!

Alle middelen in een overzicht

In de tabel hieronder zie je een overzicht van varroabestrijdingsmiddelen en mijn advies om ze wel of niet te gebruiken.

Alle middelen voor varroabestrijding op een rij.

Natuurlijke alternatieven

Laatst hoorde ik van het gebruik van spinazie en rabarberblad als varroabestrijding. Spinazie en rabarber bevatten oxaalzuur. Om die reden zou het werkzaam zijn tegen varroamijten. Ik denk dat veel middeltjes werkzaam zijn tegen varroamijten, maar stel jezelf de vraag of het ook effectief is! Met andere woorden: gaan er voldoende mijten dood!

Mijn advies: gebruik alleen toegelaten middelen die bewezen effectief zijn!

Ook interessant:

• Varroaresistentie: dé oplossing tegen varroamijten of utopie?
• Gebruiksaanwijzing Thymovar met praktische video
• Gebruiksaanwijzing Apiguard met praktische video
• Gebruiksaanwijzing Oxuvar met praktisch video