De koningin vinden in een bijenvolk: 5 Tips
17 maart 2017 

De koningin vinden in een bijenvolk: 5 Tips

De koningin vinden in een bijenvolk is niet altijd even makkelijk. Meestal is het ook helemaal niet nodig haar te vinden, maar als je een kunstzwerm wil maken moet je toch eerst de koningin vinden. Ik geef je vijf tips om je te helpen de koningin te vinden.

Waarom wil je de koningin vinden?

Stel jezelf eerst de vraag waarom je de koningin wil vinden voordat je het hele volk gaat doorploegen. Als je alleen wil weten of ze aanwezig is en aan de leg is dan hoeft je de koningin helemaal niet te vinden. Waarop moet je dan letten?

Tekenen dat de koningin er is

Voordat je de bijenkast opent kijk je eerst naar de vliegplank. Wordt er actief gevolgen en komen bijen binnen beladen met stuifmeelklompjes? Dan is de kans groot dat de koningin er is én aan de leg is. Bijen verzamelen stuifmeel om de larven te voeden. Zijn er larven, dan is de koningin er waarschijnlijk ook.

Honingbij met stuifmeel: teken dat de koningin in het bijenvolk is

Honingbij met stuifmeel: teken dat de koningin in het bijenvolk is.

Als je het volk toch wil openen, zoek dan naar eitjes en hele jonge larven. Vind je die? Dan is de koningin bijna zeker aanwezig. In ieder geval was ze er drie dagen geleden nog en heeft ze eitjes gelegd. Het eistadium duurt immers drie dagen. Zie je dus bijen binnenkomen met stuifmeel en zie je eitjes in de raten dan is de koningin aanwezig en hoef je niet verder te zoeken. Kom je haar toch tegen? Dan is dat natuurlijk leuk! Maar soms moet je de koningin vinden.

Eitjes en larven: de koningin vinden is niet nodig

Eitjes en larven: de koningin vinden is niet nodig.

Tip: Vind je géén eitjes of larven? Doe dan de moerproef.

De koningin merken

Je kan natuurlijk de koningin merken. Een gemerkte koningin valt direct op tussen de werkbijen. Ik ben geen voorstander om de koning te merken. Met enige oefening kan je ook een koningin die niet gemerkt is snel vinden.

Een gemerkte koningin valt goed op

Een gemerkte koningin valt goed op, maar echt fraai vind ik het niet.

Makkelijk een koningin vinden met mijn 5 tips

Tip 1. Werk rustig en gebruik een weinig rook.

Als je in een bijenvolk gaat werken zorg dan dat je daar alle tijd voor hebt en je niet hoeft te haasten. Wil je de koningin vinden? Dan is dat nog belangrijker. Werk daarom rustig en gebruik een weinig rook. Je hoeft de bijen niet uit de kast te roken, gebruik daarom zo min mogelijk rook! Als je veel rook geeft gaan de bijen onrustig door elkaar rennen en is het bijna onmogelijk dat je de koningin vinden kan.

Tip 2. Werk op een zonnige warme middag.

Als het enigszins kan zoek de koningin dan op een warme en zonnige middag. Veel vliegbijen zijn dan op pad. Met minder bijen in de bijenkast is het zoeken naar de koningin veel makkelijker. Bij koel weer zitten de bijen als een pels op de raten. De koningin kan zich daaronder goed verstoppen.

Tip 3. Kijk eerst op het raam dat nog in de bijenkast hangt.

Als je een raam uit de bijenkast haalt heb je zicht op het volgende raam dat er nog in hangt. Kijk direct op dit raam. Doe dat vóórdat je het raampje inspecteert dat je in je hand hebt. 9 van de 10 keer dat ik de koningin vind is het op het raam dat nog in de kast hangt. Als je over het raatoppervlak kijkt kan je haar zien waggelen om een donker plekje op te zoeken. Deze tip werkt het beste als de ramen in warmbouw hebt. Is je bijenkast in koudbouw (zoals de spaarkast)? Werk dan naast de bijenkast in de plaats van erachter.

Tip 4: Bekijk elk raam van links naar rechts en van boven naar beneden.

Zie je de koning niet op het raampje dat in kast hangt? Bekijk dan het raam dat je in je handen houd. Begin in de linker bovenhoek en scan het raatoppervlak van links naar rechts en van boven naar beneden. Draai het raam om en herhaal de scan. Kijk tijdens het draaien van het raam over het raatoppervlak of je de koningin ziet. Zitten er veel bijen op een kluitje? Jaag ze dan uiteen met een beetje rook.

Tip 5. Beperk je zoekgebied.

Als je echt veel moeite hebt om de koningin te vinden beperk dan het zoekgebied. Deze tip werkt alleen bij een bijenvolk op twee broedkamers. Leg een (extra) moerrooster tussen de twee broedkamers. Doe dat tenminste vier dagen voordat je de koningin wil zoeken. Vier dagen nadat je het moerrooster hebt gelegd zoek je naar eitjes. In de broedkamer waar je eitjes vind zit de koningin! Je hoeft dus alleen die broedkamer te doorzoeken om de koningin te vinden.

De koningin gevonden!

Heb je de koningin gevonden? Hang haar dan mét het raampje waarop ze zit over in een leeg zesraams kastje dat je klaar hebt staan. Zorg ervoor dat de vliegopening afgesloten is. Sluit het kastje met een dekplank direct nadat je het raampje met de koningin hebt overgehangen. In het zesraamskastje is de konining veilig geparkeerd.

Koningin gevonden!

Koningin gevonden!

Succes!

Over de schrijver
Hoi, Ik ben Jeroen Vorstman. Ik werkte onder andere als bijenonderzoeker voor Wageningen University & Research, Agriterra en 8 jaar voor de Nederlandse Bijenhouders Vereniging. 25 jaar geleden begon ik met bijenhouden, maar al gauw groeide mijn hobby uit tot een professionele imkerij met meer dan 100 bijenvolken. In 2015 schreef ik het boek Bijenhouden voor iedereen. In 2022 verscheen alweer de vijfde druk en daar ben ik super trots op. In 2016 startte ik de online Bijenclub en in 2017 de eerste online imkercursus. Als Bijencoach help ik je graag op weg met het starten als imker. Naast imker ben in ecoloog met een bijzondere interesse in sociale insecten. Verder ben ik trotse vader van drie zoons: Guus, Maarten en Joost. En man van mijn prachtige vrouw Dorien.
Rob Plomp
Door

Rob Plomp

op 18 Mar 2017

Fijn deze tips. Nog een paar. Zorg dat je de signatuur van de koningin in je hersenpan inprent. Je tante op het station of je kind op het schoolplein herken je niet door naar alle reizigers of kinderen te kijken maar aan hun signatuur. Het maakt mij niet uit of ik naar een gemerkte of ongemerkte koningin zoek. Maar ik wil het wel weten: in het eerste geval zoek ik naar een merkje, in het tweede naar een koningin. Alletwee tegelijk is eigenlijk onbegonnen werk. Kijk na tip 3 op de "achterkant" van het raam. Die zijde die nog geen licht heeft gehad (zie bij tip 3 waarom) Zorg voor een ontspannen houding: ga zitten. Werksters wijken voor een koningin. Op volle ramen met bijen is ze te herkennen aan het "gaatje" op het raam. Bij zoeken naar koningin (na afjagen) in een kieps is dat zeer essentieel. Begin altijd in de onderbak. Terugvliegende bijen na controle in de bovenbak maken het vrijwel onmogelijk om alsnog de koningin in de onderbak te vinden. Gewoon op buitenste raam beginnen (discipline!) maar geef meer aandacht aan een raam met eitjes.

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 18 Mar 2017

Hoi Rob, bedankt voor je aanvulling!

jo .van Dael
Door

jo .van Dael

op 24 Mar 2017

Het koningin vinden in een bijenvolk is een goede tip. Kan je wintervoeder (suiker) in een aparte bak hangen zonder bijen

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 26 Mar 2017

Hoi Johannes, bedoel je ramen met wintervoer die in het voorjaar over zijn?

Astrid Schoots
Door

Astrid Schoots

op 24 Mar 2017

Ik heb nog een aanvulling: als je haar niet hebt kunnen vinden maar dat moet wel -en de onrust steeds groter wordt- dan een poosje de bakken gescheiden wegzetten met doek erover. Kwartier pauzeren, en na terugkomst weet je dat de moer in de bak zit die het rustigst is, de andere bak is wat huilerig/zoemerig. scheelt weer de helft!

astrid schoots
Door

astrid schoots

op 24 Mar 2017

En nog een manier (behoorlijk paardenmiddel, geen schoonheidsprijs dus, geleerd in de bijenlerarencursus): door het vlieggat flink rook blazen, paar minuten wachten, dan deksel lichten: meestal zit de moer dan tegen de deksel. Voor noodgevallen.

Jan v Tongeren
Door

Jan v Tongeren

op 24 Mar 2017

Dat heb ik nog nooit meegemaakt

astrid
Door

astrid

op 26 Mar 2017

Dag Jan. Je zegt dat je het nooit hebt meegemaakt: van de bakken splitsen, of van rook door het vlieggat? Tja, weer wat geleerd he ;-)

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 26 Mar 2017

Hoi Astrid, zoals je zelf al schreef: het zijn paardenmiddelen. Ik raad ze niet aan.

Astrid Schoots
Door

Astrid Schoots

op 24 Mar 2017

Maar eigenlijk (3e reactie) vind ik dit de meest sympathieke manier: niet roken, evt óver de ramen heen, dan door de kast heen bladeren, ramen niet eruit halen maar hoogstens een paar cm optillen: op het lichtste en meest lege raam loopt de moer, bezig eitjes te leggen

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 26 Mar 2017

Hoi Astrid, bedankt voor je reacties! Dit is ook de manier waarop ik 9 van de 10 keer de koningin vind.

Gerrit
Door

Gerrit

op 24 Mar 2017

Altijd fijn en zeer welkom zulke tips.

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 26 Mar 2017

Hoi Gerrit, bedankt!

Jan v Tongeren
Door

Jan v Tongeren

op 24 Mar 2017

Dag allen Bij tip 4 gaat bij mij de voorkeur uit van links onder naar rechts onder en dan naar boven eerst de zijkanten afzoeken later in het midden. Als het moertje onder op het raampje zit zal ze snel de donkere kant opzoeken, bij het keren van het zal hetzelfde gebeuren ,dus koningin gemist. Zorg verder dat je uitgerust begint en alle tijd hebt om vooral rustig te werken vee l succes

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 26 Mar 2017

Hoi Jan, bedankt voor je reactie!

Jan v Tongeren
Door

Jan v Tongeren

op 24 Mar 2017

Goede tips. Bij tip 4 geef ik de voorkeur aan om linksonder te beginnen en dan langs de onderlat naar rechts boven.Als laatste in het midden kijken. Het moetje wil graag naar de donkere kant lopen.Als je in het midden begint met zoeken zal de koningin al snel naar de donkere kant lopen en je zult haar missen.Als je het raampje draait zul je het zelfde overkomen en weer gemist. Veel succes!!!!

Twan Stemkens
Door

Twan Stemkens

op 15 Apr 2017

Ik heb het dr. Liebig als volgt zien doen: Hij kiepte de broedkamer, keek aan de onderkant van de ramen op welk raam de meeste bijen zaten en haalde dit raam er als eerste uit. Hij deed het vier keer voor, bij vier volken. Telkens binnen een paar minuten had hij de koningin omdat hij op het 'juiste' raampje begon met zoeken.

Willem S
Door

Willem S

op 11 May 2017

En op ramen waar darren zitten, veelal de buitenste, zit zelden het moertje.

ing. Jeroen Vorstman
Door

ing. Jeroen Vorstman

op 11 May 2017

Hoi Willem, bedankt voor je reactie en een goede aanvulling.

Ann
Door

Ann

op 15 May 2018

Interessant om te lezen. Vandaag heb ik puur op eigen gevoel een koninginnerooster tussen de broedkamers gezet om zo de koningin makkelijker te kunnen vinden. Er blijven veel bijen buiten de kast op een elkaar in een bol. Kunnen de bijen wel voldoende naar binnen? En wat gebeurt er met de Darren? Nieuwsgierig naar reacties ;-)

Jeroen Vorstman
Door

Jeroen Vorstman

op 15 May 2018

Beste Ann, bedankt voor je reactie. Heeft je bijenvolk wel voldoende ruimte?

Cees Kortekaas
Door

Cees Kortekaas

op 07 Jan 2020

Hoi Jeroen fijn dat je de type bijenkasten de voor een nadelen heb benoemd . Echter ben je nog een tweetal kasten vergeten te weten :de kasten van Apimaye die zijn van plastiek en geïsoleerd, mooi maar vreselijk duur (verkrijgbaar in dadant en langstroth) ik gebruik beiden. Tevens gebruik ik de Nicot kast en die is ook van plastiek, deze is dubbelwandig en licht en goedkoop. Voordeel van deze kasten is dat je makkelijk schoon kan maken met een stoomcleaner. Ok dat was het . Groet Cees Kortekaas.

jean schabon
Door

jean schabon

op 27 Apr 2020

Hoi Jeroen waanneer moet we het darre raampje er uithalen grt jean

Reactie plaatsen